“Aptek” – yunan dilindən “apotheke” sözündən götürülüb və ilk olaraq, dərmanla heç bir əlaqəsi olmayan “anbar” mənasında işlədilmişdir.
Eramızdan əvvəl 400-cü ildə “aptek” sözü ilk dəfə həkim Hippokrat tərəfindən dərmanların saxlandığı yer olaraq istifadə edilmişdir. Çox sonralar, eramızın 2-ci əsrində Klavdi Qalen aptekdən dərman preparatlarının nəinki saxlanıldığı, həm də hazırlandığı yer kimi bəhs etmişdir.
Ev aptekləri qədim zamanlarda yalnız zadəgan ailələrində mövcud idi. Adi insanlar isə loğmanlar tərəfindən müalicə olunurdu. Monastırların nəzdindəki xəstəxanalarda dərmanların hazırlanması üçün xüsusi otaqlar da ayrılırdı.
Dünyada ilk qeydiyyatdan keçmiş aptek 8-ci əsrdə Ərəb xilafətinin paytaxtı Bağdadda açılıb. Çox sonralar, 11-ci əsrdə, monastırların və monastır ordenlərinin çiçəklənmə dövründə İspaniyada, sonra isə bir çox Avropa şəhərlərində fəaliyyətə başlayıb. O zamanlar rahiblər dərman hazırlamaqla məşğul olurdular və həmin dərmanları xəstələrə pulsuz paylayırdılar. XII əsrdə Solernodakı tibb məktəbi fəal inkişaf etməyə başladı, bu da ilk şəhər apteklərinin açılması üçün stimul oldu.
Ticarət müəssisələri arasında apteklər lap əvvəldən xüsusi yer tuturdu. Onların yaradılması, fəaliyyət formaları, işçilərin ixtisas dərəcəsi, dərman vasitələrinin qiymətləri, onların buraxılması və saxlanması qaydası həmin vaxt qüvvədə olan qanunvericilik əsasında tənzimlənirdi. Bu xüsusda dövrünün ən savadlı adamlarından biri olan Siciliya və Alman kralı, eyni zamanda Müqəddəs Roma İmperatoru II Frederik Staufenin (1194-1250) fərmanını təqdirəlayiqlərdən hesab etmək olar. 1224-cü ildə çap olunan bu sənəd ilk dəfə olaraq həkim və əczaçının funksiyalarını bir-birindən ayıraraq müəyyən etdi. Həkimlərə dərman hazırlamaq və satmaq, əczaçılara xəstələri müalicə etmək qadağan edildi, yəni hər kəs öz “yüksək ixtisaslaşmış” işi ilə məşğul olmalı idi.
15-ci əsrdə yeni bir vəzifə, “provizor” meydana çıxdı. Provizorların xəstələrin müalicəsi prosesində çox mühüm rolu olmuşdur. Həkimlər diaqnoz qoyurdu, əczaçılar isə xəstəliyin gələcək inkişafını təxmin edərək dərmanlarla müalicə metodikasını fikirləşirdi.
Hazırda dünyada 1,5 milyondan çox pərakəndə aptek var. Siyahıda Çin (2018-ci ilə qədər 918 000), Braziliya (80 000-dən çox) və Hindistan (təxminən 70 000) ön sıradadır.
Mənbə: https://www.vokrugsveta.ru/articles/kakimi-byli-pervye-apteki-id681500/
